Dostaliście w małżeństwie prezenty od rodziców – może mieszkanie, samochód, meble albo pieniądze. Teraz, kiedy zbliża się rozwód, pojawia się pytanie: czy te darowizny trzeba będzie podzielić? A co, jeśli rodzice chcą, żeby darowane rzeczy do nich wróciły – czy mają do tego prawo?
W tym artykule wyjaśnię Ci, jak prawo podchodzi do darowizn w małżeństwie i co dzieje się z nimi przy rozwodzie.
Co to jest darowizna i na czym polega?
Darowizna to umowa, w której jedna osoba (darczyńca) zgadza się przekazać coś drugiej osobie (obdarowanemu) – za darmo, bez żadnych oczekiwań w zamian.
W takiej umowie darczyńca może oddać np. mieszkanie, pieniądze, samochód czy inną rzecz.
Jeśli darowizną jest nieruchomość, taka umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, żeby była ważna. W przypadku innych rzeczy – np. gotówki czy sprzętu – wystarczy zwykła pisemna forma, choć dobrze ją mieć na dowód.
Podsumowując: darowizna to nie tylko gest, ale też umowa, którą warto dobrze przygotować – zwłaszcza jeśli chodzi o cenną rzecz.
W jakich sytuacjach darowizna od rodziców staje się wspólnym majątkiem małżonków, a kiedy pozostaje majątkiem osobistym jednego z nich?
Prawo mówi, że jeśli ktoś dostaje darowiznę (np. dom) od swoich rodziców, to taki prezent zazwyczaj staje się jego osobistą własnością, a nie wspólną własnością małżonków. Ale jest wyjątek – jeśli osoba, która daje darowiznę (czyli darczyńca), wyraźnie zaznaczy, że prezent jest dla obu małżonków, wtedy staje się wspólny.
Jest też inna zasada: jeśli dostaniecie coś w darowiźnie, co służy Wam obojgu na co dzień (np. meble, sprzęty do kuchni), to prawo uznaje, że należy to do wspólnego majątku, chyba że darczyńca powie inaczej.
Podsumowując:
- Dom od rodziców tylko dla jednego małżonka = jego osobisty majątek.
- Dom od rodziców dla obojga małżonków = majątek wspólny.
- Rzeczy codziennego użytku (np. lodówka w darowiźnie) mogą być wspólne, nawet jeśli były darowane tylko jednej osobie – o ile nie zaznaczono inaczej.
Skąd wiadomo przy rozwodzie, czy darowizna należy do jednej osoby, czy do obojga małżonków?
Podczas rozwodu, a właściwie przy podziale majątku (który najczęściej odbywa się już po rozwodzie, w osobnym postępowaniu sądowym), trzeba ustalić, czy darowizna trafiła do wspólnego majątku, czy do majątku osobistego jednego z małżonków.
Kluczowe są tutaj intencje darczyńcy – czyli osoby, która przekazała darowiznę. To ona decyduje, czy coś daje tylko jednej osobie (np. swojemu synowi lub córce), czy obojgu małżonkom.
Jeśli darczyńca nic nie powie, to zazwyczaj darowizna – oprócz rzeczy codziennego użytku – trafia do majątku osobistego. W przypadku rzeczy codziennego użytku (np. lodówka, pralka) sytuacja jest odwrotna – mogą zostać uznane za wspólne, jeśli służyły obojgu.
Darowizna, która weszła do majątku wspólnego, podlega podziałowi przy rozwodzie.
Co należy do majątku osobistego małżonka?
Każdy z małżonków ma swój własny majątek, który nie wchodzi do wspólnego dorobku. Co się do niego zalicza? Na przykład:
- rzeczy kupione jeszcze przed ślubem,
- to, co ktoś dostał w prezencie (czyli w darowiźnie),
- majątek odziedziczony po bliskich,
- przedmioty zapisane w testamencie tylko dla jednej osoby.
To znaczy, że jeśli coś dostaniesz jako darowiznę, to zazwyczaj będzie to tylko Twoje – chyba że osoba, która to daje, powie wyraźnie, że to prezent dla was obojga.
Majątek osobisty nie jest dzielony przy rozwodzie, dlatego warto wiedzieć, co się do niego zalicza – może to mieć duże znaczenie przy podziale majątku.
Kiedy darowizna staje się wspólną własnością małżonków?
Zazwyczaj darowizna trafia tylko do jednej osoby, ale może być inaczej. Jeśli osoba, która daje prezent (czyli darczyńca), jasno powie, że darowizna jest „dla was obojga”, to wtedy staje się częścią wspólnego majątku. A to oznacza, że w razie rozwodu trzeba się nią podzielić.
W praktyce często zdarza się, że rodzina przekazuje darowizny z myślą o wspólnych planach małżonków, takich jak:
- kupno mieszkania lub domu,
- inwestycje,
- większe remonty,
- inne wspólne projekty i wydatki.
W takich przypadkach darowizna traktowana jest jako coś wspólnego – niezależnie od tego, kto formalnie ją dostał.
Jak przekazać dziecku darowiznę, żeby nie trafiła do majątku wspólnego małżonków?
Gdy rodzice chcą podarować coś swojemu dziecku – np. pieniądze, mieszkanie czy coś cennego – ważne jest, by darowizna trafiła bezpośrednio do dziecka. Wtedy będzie to jego majątek osobisty, czyli coś, co nie podlega podziałowi przy ewentualnym rozwodzie w przyszłości.
Takie darowizny nie wchodzą do wspólnego majątku rodziców, bo nie są przeznaczone „dla rodziny”, tylko konkretnie dla dziecka.
Co ważne – żeby nie było wątpliwości, darowizna powinna być dobrze udokumentowana. Najlepiej spisać umowę darowizny, a w przypadku nieruchomości – trzeba zrobić to u notariusza.
Dzięki temu wiadomo jasno, że prezent był dla dziecka, a nie np. dla całej rodziny, i nikt nie będzie miał później pretensji ani roszczeń przy podziale majątku.
Czy rzeczy codziennego użytku podarowane jednemu małżonkowi mogą stać się wspólne?
Tak, mogą. Jeśli do domu trafia coś w darowiźnie – na przykład lodówka, pralka, stół czy sofa – i oboje małżonkowie z tego korzystają na co dzień, to taka rzecz zazwyczaj uznawana jest za część majątku wspólnego.
Prawo mówi, że przedmioty codziennego użytku, które służą całej rodzinie, automatycznie stają się wspólne – chyba że osoba, która je podarowała, wyraźnie powiedziała, że to prezent tylko dla jednej osoby.
Dlatego jeśli ktoś chce, żeby np. mebel czy sprzęt był tylko dla jednego z małżonków, musi to jasno zaznaczyć w umowie darowizny.
Czy darowizny otrzymane przed ślubem trzeba dzielić przy rozwodzie?
Nie, nie trzeba. Jeśli ktoś dostał coś w darowiźnie jeszcze przed ślubem – na przykład mieszkanie, działkę albo cenną rzecz – to zostaje to jego majątkiem osobistym.
Oznacza to, że taki majątek nie wchodzi do wspólnego dorobku małżonków i nie podlega podziałowi przy rozwodzie. Niezależnie od tego, co się działo później w małżeństwie, te rzeczy należą tylko do osoby, która je dostała.
To ważne, bo dzięki temu można lepiej zadbać o swoje finanse i zabezpieczyć się na przyszłość.
CO zrobić, żeby darowizna nie była dzielona przy rozwodzie?
Jeśli chcesz mieć pewność, że prezent – np. mieszkanie od rodziców albo większa gotówka – zostanie tylko Twoją własnością i nie trafi do wspólnego majątku, warto o to odpowiednio zadbać.
Oto kilka prostych sposobów:
🔹Spisz umowę darowizny – najlepiej jasno napisać, że darowizna jest tylko dla Ciebie.
🔹Rozdzielność majątkowa – można ją podpisać jeszcze przed ślubem albo już w trakcie małżeństwa. Dzięki temu każdy ma swój majątek oddzielnie i darowizna nie wchodzi do wspólnego worka.
🔹Skonsultuj się z prawnikiem – on podpowie, co najlepiej zrobić w Twojej sytuacji i jak wszystko dobrze zabezpieczyć.
Darowizna w małżeństwie – przykłady z życia wzięte
Darowizna na zakup sprzętu domowego
W czasie trwania małżeństwa rodzice jednej ze stron przekazali swojemu dziecku pieniądze, z przeznaczeniem na zakup zmywarki. Zmywarka została kupiona, wstawiona do wspólnej kuchni i oboje małżonkowie z niej korzystali na co dzień.
Co to oznacza?
Choć pieniądze były darowizną dla jednej osoby, to zmywarka służyła obojgu – czyli stała się elementem codziennego życia w domu. W takiej sytuacji przy rozwodzie może zostać uznana za część majątku wspólnego i podlegać podziałowi.
***
Podarunek mebli od rodziców – czy to majątek wspólny?
W trakcie trwania małżeństwa rodzice żony przekazali jej zestaw wypoczynkowy do salonu. W umowie darowizny wyraźnie zapisano, że prezent jest przeznaczony tylko dla niej. Mimo to zestaw wypoczynkowy został wstawiony w salonie we wspólnym domu, w którym razem mieszkali i oboje z nich korzystali.
Jak to może wyglądać przy rozwodzie?
Mimo że darowizna była wyłącznie dla żony, mąż może próbować dowodzić, że skoro meble były używane przez oboje i służyły całemu domowi, powinny być traktowane jako wspólny majątek.
W takiej sytuacji wszystko zależy od szczegółów – sąd będzie brał pod uwagę zarówno zapisy w umowie, jak i to, jak faktycznie wyglądało korzystanie z tych mebli.
***
Samochód od teściów dla obojga małżonków – czy trzeba go dzielić przy rozwodzie?
W trakcie małżeństwa rodzice męża przekazali młodej parze auto, zaznaczając, że ma służyć im obojgu. Samochód był użytkowany przez obydwoje małżonków, a jego naprawy, paliwo i ubezpieczenie opłacano ze wspólnego konta.
Wniosek:
W takim przypadku samochód traktowany jest jako wspólny majątek i w razie rozwodu podlega podziałowi. Darczyńcy od początku mieli zamiar obdarować oboje, a wspólne korzystanie z auta tylko to potwierdza.
***
Mieszkanie tylko dla żony – czy mąż ma do niego prawo?
Jeszcze podczas trwania małżeństwa rodzice przekazali żonie mieszkanie. W akcie notarialnym oraz księdze wieczystej jasno wpisano, że lokal należy tylko do niej.
Wniosek:
Ponieważ darowizna była skierowana wyłącznie do jednego z małżonków i to zostało odpowiednio zapisane, mieszkanie jest częścią jej majątku osobistego. Oznacza to, że nie wchodzi do podziału przy rozwodzie.
Darowizna w małżeństwie – co się z nią dzieje po rozwodzie? Podsumowanie
To, czy darowizna będzie dzielona przy rozwodzie, zależy m.in. od tego:
- jakie intencje miał darczyńca
- jak z darowanej rzeczy korzystano,
- oraz czy umowa jasno określa, dla kogo była darowizna.
Żeby uniknąć niejasności, warto od razu w umowie darowizny zapisać, czy prezent ma być tylko dla jednej osoby, czy dla obojga małżonków.
W razie rozwodu może to oszczędzić sporo nerwów i czasu w sądzie.
Warto, żebyś zadbał/zadbała o odpowiednią dokumentację i – jeśli zajdzie taka potrzeba – skorzystał/skorzystała z profesjonalnej pomocy prawnej.
Jeśli masz pytania odnośnie rozliczania darowizn po rozwodzie napisz lub zadzwoń do mnie.
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Zdjęcia: Chastity Cortijo, Spacejoy
***
Mieszkanie z byłym małżonkiem – kiedy trzeba się wyprowadzić?
Rozpad małżeństwa nie zawsze oznacza natychmiastową zmianę adresu. Bywa, że mimo rozwodu obie strony nadal mieszkają razem – z wyboru, z konieczności, albo dlatego, że nie wiedzą, kto ma prawo zostać, a kto powinien się wyprowadzić. Czy jesteś w podobnej sytuacji? Zastanawiasz się, czy po rozwodzie musisz opuścić mieszkanie, albo czy to twój były partner powinien się z niego wynieść? [Czytaj dalej…]
