Przemoc w związku może dotknąć każdego. Ofiarą przemocy może być każdy: kobieta, mężczyzna, osoba niebinarna, osoba transpłciowa, osoba pozostająca w związku heteroseksualnym czy osoba pozostająca w związku homoseksualnym.
Wiele osób świadomie lub nieświadomie bagatelizuje problem, uznając, że przemoc dotyczy jedynie „typowych” relacji między kobietą a mężczyzną, przedstawiając heteroseksualnego cis-mężczyznę jako typowego agresora. Tymczasem przemoc ma wiele odsłon i występuje w różnych konfiguracjach relacji międzyludzkich.
Rodzaje przemocy
Jakie rodzaje przemocy możemy wyróżnić?
Przemoc fizyczna
Przemoc fizyczna obejmuje szeroką gamę działań mających na celu zadanie bólu fizycznego lub podporządkowanie ofiary poprzez wykorzystanie przewagi siły. Przykładami takiej przemocy są bicie, kopanie, duszenie, szarpanie, ale także pozbawianie jedzenia czy zamykanie w odosobnieniu.
Te działania pozostawiają często fizyczne ślady, które mogą być wykorzystywane jako dowody w postępowaniach prawnych.
Przemoc psychiczna
Przemoc psychiczna jest subtelniejsza, ale równie destrukcyjna. Często jest wynikiem zaburzeń osobowości sprawcy, takimi jak narcystyczne zaburzenia osobowości czy psychopatia.
Może objawiać się poniżaniem, manipulacją, wywoływaniem poczucia winy, kontrolowaniem, groźbami, czy zastraszaniem.
Charakterystyczne dla tego typu przemocy są również próby upokarzania ofiary, groźby ujawnienia wrażliwych informacji, czy ciągłe lekceważenie i marginalizowanie jej potrzeb.
Długotrwała przemoc psychiczna może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Przemoc ekonomiczna
Przemoc ekonomiczna polega na ograniczaniu ofiary dostępu do środków finansowych, kontrolowaniu jej wydatków lub zmuszaniu do podejmowania niekorzystnych decyzji finansowych, takich jak zaciąganie długów.
Sprawcy często wykorzystują zależność ekonomiczną ofiary, aby utrzymać nad nią kontrolę i uniemożliwić jej usamodzielnienie się.
Przemoc seksualna
Przemoc seksualna obejmuje naruszenie intymności i wolności seksualnej drugiej osoby. Może przybierać formę zmuszania do współżycia, molestowania, komentowania wyglądu czy wyśmiewania seksualności. W skrajnych przypadkach sprawcy stosują przemoc seksualną jako formę kary lub narzędzie dominacji.
Tego rodzaju przemoc często pozostaje niezgłaszana z powodu wstydu i strachu przed reakcją otoczenia.
Każda z tych form przemocy może występować w związkach heteroseksualnych, jak i jednopłciowych.
W przypadku związków LGBTQ+ dochodzą dodatkowe aspekty, takie jak przemoc związana z tożsamością seksualną, groźby ujawnienia orientacji seksualnej ofiary, czy manipulowanie poczuciem przynależności do społeczności LGBTQ+.
Kroki prawne dla ofiar przemocy
Jeśli doświadczasz przemocy w związku, możesz podjąć następujące działania prawne.
Zawiadomienie policji
Złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa stosowania przemocy to pierwszy krok do zabezpieczenia siebie i swoich bliskich. Policja ma obowiązek podjęcia działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa ofierze, w tym zatrzymanie sprawcy.
Procedura Niebieskiej Karty
Procedura Niebieskiej Karty może zostać zainicjowana przez policję, pracownika opieki społecznej, pracownika ochrony zdrowia lub nauczyciela.
Polega na spisaniu dokumentu, który szczegółowo opisuje sytuację przemocy oraz działania podejmowane w celu jej przeciwdziałania. Dokument ten może być kluczowym dowodem w sprawach rozwodowych lub karnych.
W ramach procedury ofiara otrzymuje wsparcie psychologiczne, prawne oraz plan pomocy, który ma na celu ochronę jej i jej bliskich.
Wystąpienie z wnioskiem o nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy
Sąd może na wniosek ofiary wydać nakaz zobowiązujący sprawcę do opuszczenia wspólnego miejsca zamieszkania oraz zakazu zbliżania się do ofiary. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, gdy ofiara obawia się o swoje bezpieczeństwo.
Zakończenie przemocowego związku
Ofiara przemocy może złożyć pozew rozwodowy z orzeczeniem winy sprawcy, co może wpłynąć na podział majątku, wysokość alimentów oraz opiekę nad dziećmi. Osoba w związku nieformalnym również powinna wystąpić z roszczeniem o wzajemne rozliczenie partnerów.
Uzyskanie wsparcia prawnego
Adwokat lub radca prawny może pomóc w przygotowaniu zawiadomienia, zebrania dokumentacji oraz reprezentacji ofiary w postępowaniach karnych i cywilnych.
Profesjonalna pomoc prawna zwiększa szanse na skuteczne zakończenie sprawy.
Dowody, które warto zgromadzić
W szczególności dowodami w postępowaniu dotyczącym doświadczenia przemocy są:
- dokumentacja medyczna: m.in. obdukcje lekarskie, zaświadczenia od specjalistów;
- zeznania świadków: relacje świadków przemocy – rodziny, sąsiadów, przyjaciół, współpracowników;
- nagrania audio;
- nagrania video;
- wydruki SMS-ów, e-maili, wiadomości z mediów społecznościowych, które mogą dokumentować groźby, poniżanie czy próby manipulacji;
- fotografie obrażeń fizycznych, zniszczeń w domu czy innych dowodów przestępstwa.
- dokumenty związane z procedurą Niebieskiej Karty;
- inne informacje dotyczące incydentów przemocy i działań podjętych w ich następstwie.
Wsparcie dla ofiar przemocy
W Polsce funkcjonują instytucje wspierające ofiary przemocy, m.in.: Niebieska Linia (telefon zaufania 801 12 00 02, gdzie można uzyskać wsparcie i porady), ośrodki pomocy społecznej, fundacje i stowarzyszenia.
By przerwać cykl przemocy, warto sięgnąć po pomoc prawną. Jeśli potrzebujesz wsparcia w sprawie w sprawie przemocy, serdecznie zapraszam do kontaktu.
Katarzyna Wojs
adwokat
Zdjęcia: Liza Summer, Nathan Cowley
***
Jak ubiegać się o alimenty na dziecko? Praktyczny przewodnik dla rodziców
Zapraszam do zapoznania się z praktycznym przewodnikiem dla rodziców o tym, jak ubiegać się o alimenty na dziecko.
Rozstanie rodziców to trudny moment zarówno dla nich, jak i dla dziecka, które w tej sytuacji wymaga szczególnej ochrony. Jednym z kluczowych aspektów, na które należy zwrócić uwagę, jest zapewnienie dziecku stabilności finansowej i zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Rozpad związku nie powinien wpływać na sytuację majątkową dziecka – jego prawo do godziwych warunków życia jest niezależne od relacji między rodzicami [Czytaj dalej…]
