Marek i Kasia są małżeństwem, a ich majątek podlega ustawowej wspólności majątkowej. Marek chce kupić motocykl i zależy mu na tym, aby stanowił on wyłącznie jego własność. Kasia nie zgadza się na ten zakup, ale Marek zastanawia się, czy może nabyć motor tylko do swojego majątku odrębnego.
W artykule omawiam, w jakich sytuacjach możesz nabyć składnik majątkowy do majątku odrębnego (Twojego) w trakcie trwania wspólności majątkowej oraz jakie kroki musisz podjąć, aby uniknąć późniejszych sporów.
Jeśli masz pytania, zapraszam Cię do kontaktu ze mną.
Czym jest wspólność majątkowa małżeńska?
Wspólność majątkowa małżeńska to domyślny ustrój majątkowy, który powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile jako małżonkowie nie zdecydujecie inaczej (np. poprzez zawarcie intercyzy). Oznacza to, że wszelkie składniki majątkowe nabyte w trakcie małżeństwa – niezależnie od tego, kto za nie zapłacił lub kto je formalnie nabył – wchodzą do Waszego wspólnego majątku obojga małżonków.
Wspólność ta obejmuje przede wszystkim:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie,
- środki zgromadzone na koncie OIPE.
Małżonkowie mogą jednak wyłączyć wspólność majątkową, zawierając umowę majątkową małżeńską (intercyzę), która może ustanowić np. rozdzielność majątkową.
Jakie są podstawowe różnice między majątkiem wspólnym a majątkiem odrębnym małżonków?
Majątek wspólny to składniki majątkowe, które należą do Was, czyli obojga małżonków i nie mogą być swobodnie dysponowane przez jedno z Was bez zgody drugiego. Do majątku wspólnego zaliczają się:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie,
- środki zgromadzone na koncie OIPE.
Majątek odrębny (osobisty) obejmuje natomiast składniki, które nie podlegają wspólności majątkowej. Są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W przypadku wątpliwości co do przynależności składnika majątkowego domniema się, że należy on do majątku wspólnego, a ciężar udowodnienia, że jest to majątek osobisty, spoczywa na małżonku, który to twierdzi.
To oznacza, że jeśli pojawi się spór lub wątpliwość co do tego, czy dany składnik majątkowy (np. samochód, pieniądze na koncie) należy do majątku wspólnego czy osobistego jednego z małżonków, z automatu przyjmuje się, że jest to majątek wspólny.
Jeśli ktoś twierdzi inaczej – czyli np. chce wykazać, że dana rzecz należy wyłącznie do niego (bo np. kupił za swoje pieniądze sprzed ślubu) – to musi to udowodnić. To właśnie oznacza „ciężar dowodu”, czyli obowiązek przedstawienia dowodów (np. wykazania źródła finansowania), które potwierdzą, że dany składnik nie wchodzi do majątku wspólnego.
Jeżeli nie uda się tego udowodnić, to sąd uzna, że składnik należy do obojga małżonków i podlega wspólnemu zarządzaniu.
Kiedy coś można kupić tylko dla siebie?
Jeśli płacisz swoimi własnymi pieniędzmi, czyli tymi, które należą do twojego majątku osobistego (np. dostałeś je w spadku, darowiznę albo miałeś je jeszcze przed ślubem).
Jan odziedziczył po dziadku 50 000 zł. Za te pieniądze kupił motocykl. Ponieważ środki pochodziły ze spadku, motocykl wchodzi do jego majątku osobistego, a nie do wspólnego majątku z żoną.
Jeśli coś jest z góry przypisane do twojego majątku osobistego – np. dostajesz darowiznę albo spadek.
Marta dostała od swoich rodziców mieszkanie w darowiźnie. Nawet jeśli była już wtedy w związku małżeńskim, mieszkanie pozostaje jej własnością osobistą, ponieważ darowizna jest automatycznie przypisywana do majątku osobistego (o ile darczyńcy nie zastrzegli inaczej).
Jeśli kupisz coś za „zamianę” – np. sprzedasz coś, co należało do twojego majątku osobistego, i za te pieniądze kupisz coś nowego.
Adam przed ślubem posiadał działkę budowlaną. Po kilku latach małżeństwa sprzedał ją i za uzyskane pieniądze kupił apartament w górach. Ponieważ działka była jego majątkiem osobistym, a nowe mieszkanie zostało kupione za środki z jej sprzedaży, apartament również wchodzi do jego majątku osobistego.
Czy możliwe jest nabycie składnika majątkowego do majątku odrębnego za środki wspólne?
A co, jeśli chcę kupić coś z pieniędzy wspólnych, ale żeby należało tylko do mnie?
Tutaj sprawa się komplikuje. Nawet jeśli w umowie napiszecie, że np. mieszkanie ma być tylko twoje, nie zawsze to wystarczy. Drugi małżonek albo ktoś inny (np. sąd podczas rozwodu) może to podważyć i powiedzieć, że mieszkanie jednak należy do was obojga.
Jak zrobić to dobrze?
Najbezpieczniejsze sposoby to:
Zrobić wcześniej darowiznę – czyli najpierw przekazać oficjalnie pieniądze z majątku wspólnego do twojego osobistego majątku, a dopiero potem kupić za nie nieruchomość.
Najpierw kupić na wspólny majątek, a potem przekazać drugiej osobie – czyli najpierw nabywacie razem, a potem jedna osoba oficjalnie oddaje swoją część drugiej.
Konsekwencje błędnego przypisania majątku – co może się stać w razie sporu?
A jeśli już kupiłem coś „źle”?
Można próbować się bronić, jeśli drugi małżonek zgodził się na zakup do majątku osobistego. Można wtedy argumentować, że chodziło o darowiznę, ale to nie jest pewna metoda i może się skończyć sporem w sądzie.
Najprostsze rozwiązanie?
Jeśli zależy ci na tym, żeby twój majątek był jasno oddzielony od majątku małżonka, najlepiej podpisać umowę o rozdzielności majątkowej (intercyzę). Dzięki temu każda osoba ma swój własny majątek i nie ma problemów z podziałem w razie rozwodu.
Podsumowanie – jak uniknąć problemów w przyszłości?
Podsumowując: jeśli chcesz mieć coś tylko dla siebie, zadbaj o odpowiednie formalności przed zakupem. Inaczej może się okazać, że mimo zapisów w umowie, rzecz i tak należy do was obojga.
Jeśli masz pytania dotyczące zakupu składnika majątkowego i jego przynależności w przypadku ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, skontaktuj się ze mną – napisz lub zadzwoń.
Kinga Stanikowska-Jóźwiak
radca prawny
Zdjęcie: cottonbro studio, Vecislavas Popa
***
Alimenty na żonę – czy to kara za rozwód?
3 różne historie, 3 różne pytania o alimenty na żonę…
Marta przez lata wspierała męża, rezygnując z kariery. Po rozwodzie, w którym sąd orzekł winę Pawła, została z niczym. Czy może teraz żądać alimentów, mimo że nie żyje w skrajnym niedostatku?
Ewa i Marek od miesięcy żyją osobno, choć formalnie są jeszcze małżeństwem. Ewa nie ma pracy, Marek zarabia dobrze. Czy może domagać się od niego alimentów jeszcze przed rozwodem? [Czytaj dalej…]
