Związek partnerski — co zawiera projekt ustawy?
Skoro trafiłaś/trafiłeś na ten artykuł, to pewnie słyszałeś, że 18 października 2024 roku opublikowano długo wyczekiwany projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich.
Związek partnerski ma na celu odpowiedzieć na potrzeby tych, którzy nie chcą lub nie mogą zawrzeć małżeństwa – czy to dlatego, że są w związku jednopłciowym, czy po prostu z różnych względów małżeństwo im nie odpowiada.
Ale co dokładnie się zmienia?
W internecie już aż huczy od dyskusji na temat tego projektu, a PSL już zapowiada własną wersję, argumentując, że związki partnerskie w obecnej formie zaproponowanej przez Minister Katarzynę Kotulę są zbyt podobne do małżeństwa.
Więc co warto wiedzieć o tym projekcie ustawy o związkach partnerskich?
Kto może zawrzeć związek partnerski?
Związek partnerski mogą zawrzeć zarówno pary jednopłciowe, jak i różnopłciowe.
Jeśli jesteście osobami tej samej płci i zawarliście małżeństwo za granicą, w Polsce nie będzie ono uznane, ale możecie zawrzeć związek partnerski, który będzie miał skutki prawne na podstawie polskiej ustawy o związkach partnerskich.
Czyli wasz zagraniczny ślub nadal nie będzie tu ważny, ale dzięki związkowi partnerskiemu będziecie mogli korzystać z praw i obowiązków podobnych do tych w małżeństwie. Z pewnymi wyjątkami, o których przeczytasz poniżej.
Co może być dla Ciebie ciekawe, według projektu, związek partnerski może zostać zawarty przez dwie osoby, które złożą zgodne oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Nie muszą jednak stawiać się razem – najpierw możesz złożyć oświadczenie Ty, a Twój partner ma na to 7 dni.
Związek zostanie zawarty w momencie, gdy drugie oświadczenie zostanie złożone.
Jakie nazwisko noszą partnerzy po zawarciu związku partnerskiego?
Możecie przyjąć wspólne nazwisko, które dotychczas nosił jeden z was, zachować swoje własne nazwiska lub je połączyć – pod warunkiem że ostateczne nazwisko nie będzie dłuższe niż dwa człony.
Kto utrzymuje dzieci w związku partnerskim?
Jako partnerzy macie obowiązek wspólnie dbać o utrzymanie domu, zarówno waszych wspólnych dzieci, jak i dzieci jednego z was z poprzednich związków, jeśli mieszkają z wami.
To znaczy, że jeśli nie jesteś ojcem/matką dziecka swojego partnera lub partnerki, to i tak masz obowiązek przyczyniać się do jego utrzymania, jeśli dziecko mieszka razem z wami.
Czy mój partner może zajmować się moim dzieckiem z poprzedniego związku?
Tak, Twój partner może brać udział w opiece nad Twoim dzieckiem, o ile drugi rodzic dziecka nie wyrazi sprzeciwu.
Ale co dokładnie oznacza „opieka”? Chodzi o codzienną troskę o dziecko – zapewnienie mu odpowiednich warunków do życia, ochronę, dbanie o zdrowie, rozwój fizyczny i psychiczny.
Zatem, o ile drugi rodzic dziecka się temu nie sprzeciwi, Twój partner może podejmować decyzje dotyczące codziennych spraw Twojego dziecka.
Jest to ważne uprawnienie, które umożliwia osobom w związku partnerskim aktywne uczestniczenie w wychowaniu dzieci swoich partnerów.
Jakie mam prawa do mieszkania partnera po zawarciu związku partnerskiego?
Jeżeli mieszkanie należy do Twojego Partnera, Ty masz prawo z niego korzystać na potrzeby własne oraz dzieci. Te same zasady dotyczą przedmiotów urządzenia domowego.
Czy będziemy mieć wspólność majątkową po zawarciu związku partnerskiego?
Domyślnie, w związku partnerskim obowiązuje rozdzielność majątkowa.
Każda osoba w związku partnerskim zachowuje majątek nabyty przed i po zawarciu związku, a także samodzielnie nim zarządza.
Macie jednak możliwość zawarcia umowy notarialnej, na mocy której ustanowicie wspólność majątkową partnerską bądź rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Jest to elastyczne rozwiązanie, które daje partnerom możliwość dostosowania stosunków majątkowych do swoich potrzeb i sytuacji życiowej.
Czy możemy adoptować dzieci w związku partnerskim?
Projekt ustawy nie zakłada możliwości adopcji dzieci przez osoby w związkach partnerskich.
Zrezygnowanie z tego zapisu było gestem w stronę koalicjantów, zwłaszcza PSL, którzy opowiadali się przeciwko takiemu rozwiązaniu.
Co zrobić, aby wspólnie rozliczać PIT w związku partnerskim?
Aby wspólnie rozliczać PIT w związku partnerskim, musicie zawrzeć umowę wspólności majątkowej partnerskiej. Zawarcie związku partnerskiego samo w sobie tego nie umożliwia.
Jak się rozstać – rozwód czy rozwiązanie związku partnerskiego?
W przypadku związku partnerskiego nie mówimy o rozwodzie, jak w małżeństwie, lecz o jego rozwiązaniu.
Procedura jest znacznie prostsza, mniej sformalizowana i tańsza.
Podczas gdy sprawy rozwodowe mogą ciągnąć się latami, w przypadku związku partnerskiego nie musisz iść do sądu, by się rozstać. Co więcej, nie musisz podawać powodów ani przedstawiać dowodów. Rozwiązanie związku partnerskiego — według założeń projektu ustawy — jest zdecydowanie mniej stresujące niż rozwód.
Rozwiązanie związku partnerskiego może nastąpić na dwa sposoby:
Zgoda obydwu partnerów na rozwiązanie
Jeżeli oboje jesteście zgodni co do zakończenia związku, możecie jednocześnie złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia o rozwiązaniu związku.
Co ważne, oświadczenia te możecie złożyć osobno. Jeśli nie możecie iść razem do urzędu stanu cywilnego, ty możesz iść jako pierwsza/ pierwszy a twój partner w ciągu kolejnych 3 dni.
Decyzja jednego partnera o rozwiązaniu związku
Jeśli to Ty chcesz zakończyć związek partnerski, wystarczy, że osobiście złożysz odpowiednie oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Po jego złożeniu masz 30 dni na ewentualne wycofanie swojej decyzji – jeśli to zrobisz, będzie tak, jakbyś nigdy nie złożył/złożyła oświadczenia o rozwiązaniu związku partnerskiego. Jeśli jednak nie zmienisz zdania, po upływie 30 dni oświadczenie zostanie doręczone Twojemu partnerowi.
Wasz związek partnerski zostanie rozwiązany w ciągu 30 dni do dnia twojemu partnerowi oświadczenia o rozwiązaniu związku partnerskiego.
Czy mogę cofnąć czas, jeśli jednak nie chce się rozstać? Związek partnerski
Tak, masz możliwość „cofnięcia czasu” 😊.
Czasem emocje mogą skłonić nas do podjęcia decyzji, których później żałujemy.
Łatwość zakończenia związku partnerskiego może być kusząca, zwłaszcza po pierwszej poważnej kłótni.
Na szczęście, jak już wspomniałam w punkcie 9, jeśli złożysz oświadczenie o rozwiązaniu związku partnerskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, masz 30 dni na zmianę decyzji. W tym czasie możesz wrócić, odwołać swoje oświadczenie, a Twój partner nigdy się o tym nie dowie.
Gdzie mam mieszkać po rozwiązaniu związku partnerskiego, jeśli do tej pory mieszkaliśmy w mieszkaniu partnera?
Po rozwiązaniu związku partnerskiego masz prawo pozostać w mieszkaniu swojego partnera przez 3 miesiące. Oczywiście, jeśli wolisz, możesz wyprowadzić się wcześniej.
Czy dostanę alimenty po rozwiązaniu związku partnerskiego?
Tak, po rozwiązaniu związku partnerskiego masz prawo do alimentów, jeśli znajdziesz się w niedostatku.
Co to jest niedostatek?
Niedostatek oznacza sytuację, w której brakuje Ci na jedzenie, mieszkanie, opiekę zdrowotną czy inne codzienne wydatki i nie możesz ich zdobyć samodzielnie z powodu np. choroby, utraty pracy, wieku lub innych trudności.
Alimenty będą przyznane na okres jednego roku, ale ich wysokość będzie zależna od Twoich potrzeb oraz możliwości finansowych byłego partnera.
Możesz dostać od byłego partnera jednorazową zapłatę pieniędzy lub przeniesienie praw majątkowych albo przez rok co miesiąc dostawać alimenty.
Obowiązek alimentacyjny wygasa po upływie roku od rozwiązania związku lub w przypadku, gdy zdecydujesz się zawrzeć małżeństwo lub nowy związek partnerski.
Mimo wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego sąd może orzec alimenty za okres, w którym obowiązek ten był aktywny, jeśli nie zostały one wcześniej wypłacone.
Czy po rozwiązaniu związku partnerskiego mogę zmienić nazwisko?
Tak, w ciągu trzech miesięcy od rozwiązania związku partnerskiego możesz powrócić do nazwiska, które nosiłeś/aś przed jego zawarciem, składając oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Jakie są różnice między rejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem?
- Brak powinowactwa: czyli brak prawnej więzi, jaka powstaje między tobą a rodziną twojego współmałżonka. Na przykład, jeśli weźmiesz ślub, twoi teściowie będą twoimi krewnymi „z prawa”. W związku partnerskim czegoś takiego nie ma – twoi rodzice czy rodzeństwo partnera nie będą z tobą prawnie związani.
- Adopcja: w małżeństwie można wspólnie adoptować dzieci – to oznacza, że jeśli chcesz, możecie razem stać się prawnymi opiekunami dziecka. W związku partnerskim nie ma takiej opcji – adopcja dzieci wspólnie przez partnerów nie jest przewidziana w ustawie.
- Majątek: w małżeństwie, z automatu, wszystko, co zarabiacie i kupujecie po ślubie, staje się wspólne, chyba że podpiszecie intercyzę. W związku partnerskim jest odwrotnie – domyślnie macie rozdzielność majątkową, co oznacza, że każdy zarabia i posiada swoje, chyba że zdecydujecie inaczej i podpiszecie umowę majątkową.
- Rozstanie: rozwód, wiadomo, to długi i często skomplikowany proces sądowy, gdzie trzeba ustalać winy, majątek i inne szczegóły. W związku partnerskim rozstanie jest dużo prostsze – wystarczy złożyć oświadczenie u kierownika urzędu stanu cywilnego.
Związek partnerski — podsumowanie i co ja o tym myślę😊
PSL proponuje wprowadzenie statusu „osoby najbliższej” jako alternatywy dla związków partnerskich. Ma to być rozwiązanie dla osób, które nie chcą zawierać małżeństwa, ale potrzebują prawnych zabezpieczeń w ważnych kwestiach, takich jak majątek czy opieka zdrowotna.
Z mojej perspektywy, to ogromny krok naprzód, że w 2024 roku możemy otwarcie rozmawiać o takiej ustawie, która jest bardziej realna niż kiedykolwiek wcześniej. Wierzę, że każdy powinien mieć prawo kochać, kogo chce, i mieć równe prawa bez względu na to, w jakim związku żyje.
Jeśli ustawa wejdzie w życie, może zmienić polskie prawo rodzinne, dając formalne uznanie związkom partnerskim i zapewniając im ochronę prawną. To ogromna szansa nie tylko dla par LGBT+, ale także dla osób heteroseksualnych, które nie chcą zawierać małżeństwa.
Jeśli masz pytania dotyczące tego projektu ustawy lub samego artykułu – napisz lub zadzwoń! 😊
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Zdjęcie: Ave Calvar
***
Problemy z aktami urodzenia w rodzinach jednopłciowych
Problemy z aktami urodzenia w rodzinach jednopłciowych to jeden z głównych prawnych i administracyjnych aspektów, które wpływają na sytuację dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe.
W Polsce zgodnie z obowiązującym prawem, akty urodzenia nie mogą uwzględniać dwóch osób tej samej płci jako rodziców, co powoduje liczne komplikacje [Czytaj dalej…]
