Prawo rodzinne w Polsce zakłada, że jeśli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego zakończenia (np. po rozwodzie lub orzeczeniu separacji), to prawnie za ojca dziecka uważa się męża matki, nawet jeśli biologicznym ojcem jest inny mężczyzna.
Ta sytuacja może wydawać się skomplikowana, zwłaszcza jeśli kobieta zaszła w ciążę z nowym partnerem jeszcze przed zakończeniem sprawy rozwodowej.
W takim przypadku, mimo że biologicznym ojcem dziecka jest nowy partner, w świetle prawa ojcem pozostaje mąż matki, dopóki nie zostanie zaprzeczone jego ojcostwo.
Co zrobić w takiej sytuacji?
Czym jest domniemanie ojcostwa?
W Polsce, jeśli kobieta jest mężatką, prawo automatycznie zakłada, że ojcem jej dziecka jest jej mąż. Wynika to z tzw. domniemania ojcostwa, które reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Jeśli dziecko urodzi się w trakcie trwania małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego zakończenia (np. rozwodu, śmierci męża czy separacji), prawo zakłada, że ojcem jest mąż lub były mąż matki.
To domniemanie działa automatycznie, co oznacza, że w akcie urodzenia mąż matki zostanie wpisany jako ojciec, nawet jeśli faktycznie nim nie jest.
Kiedy kończy się małżeństwo? Po rozwodzie. Ale czy od razu?
Wszyscy wiemy, kiedy małżeństwo się zaczyna – w momencie ślubu. Jednak moment jego zakończenia bywa mniej oczywisty, bo nasze wyobrażenia nie zawsze pokrywają się z tym, co mówi prawo.
Zgodnie z przepisami, małżeństwo ustaje w chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, orzeczenia separacji, unieważnienia małżeństwa lub w momencie śmierci jednego z małżonków.
Nie ma tu znaczenia, czy współmałżonek wyprowadził się do kochanki, wyjechał na drugi koniec Polski, czy nawet jeśli pozew rozwodowy został już złożony – prawo jest jasne: małżeństwo trwa, dopóki sąd nie wyda prawomocnego orzeczenia lub nie nastąpi śmierć jednego z małżonków.
Nawet po rozwodzie, przez 300 dni prawo wciąż zakłada, że ojcem dziecka jest były mąż matki.
Kiedy trzeba zaprzeczyć ojcostwu?
Zaprzeczenie ojcostwa jest konieczne, gdy mąż lub były mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka.
Jak to zrobić?
Należy złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka.
Ważne jest, aby pamiętać, że zaprzeczenia ojcostwa nie można przeprowadzić w ramach sprawy rozwodowej – musi to być osobne postępowanie. Sąd rozwodowy czeka na orzeczenie w sprawie zaprzeczenia, zanim zakończy postępowanie rozwodowe.
Jeśli matka po rozwodzie wyjdzie za mąż ponownie, domniemanie ojcostwa byłego męża automatycznie ustaje. W takim przypadku nie obowiązuje już 300-dniowy okres domniemania ojcostwa.
Jeśli dziecko urodzi się w nowym małżeństwie, prawo automatycznie uznaje nowego męża za ojca, nawet jeśli biologicznym ojcem jest ktoś inny.
Jeśli ojcostwo nie zostanie zaprzeczone, mężczyzna wpisany w akcie urodzenia jako ojciec ma obowiązek alimentacyjny wobec dziecka. Tylko zaprzeczenie ojcostwa może go zwolnić z tego obowiązku.
Pozwu o zaprzeczenie ojcostwa nie może złożyć inny mężczyzna, który nie jest mężem lub byłym mężem matki dziecka. Podobnie, nie mogą tego zrobić rodzeństwo dziecka (np. w kontekście spraw spadkowych) ani inne osoby trzecie. Wyjątek stanowią zstępni zmarłego dziecka, którzy w określonych przypadkach mogą wnieść taki pozew.
Jak uznać ojcostwo?
Ojciec dziecka może uznać ojcostwo w urzędzie stanu cywilnego jeszcze przed narodzinami dziecka. Aby uznanie było skuteczne, matka dziecka musi jednocześnie potwierdzić ojcostwo, stawiając się w urzędzie razem z ojcem.
Jeśli jednak matka nie pojawi się z ojcem w urzędzie, może potwierdzić uznanie ojcostwa w ciągu 3 miesięcy od momentu jego uznania. Po upływie tego terminu spóźnione potwierdzenie będzie nieskuteczne, co wymaga ponowienia całej procedury.
Dlaczego warto uznać ojcostwo przed porodem?
Uznanie ojcostwa przed narodzinami dziecka daje ojcu prawo do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia dziecka podczas jego pobytu w szpitalu.
Musisz wiedzieć, że gdy matka dziecka pozostaje w związku małżeńskim lub urodzenie dziecka następuje w ciągu 300 dni od ustania tego małżeństwa, uznanie ojcostwa przez biologicznego ojca jest prawnie niemożliwe.
W takiej sytuacji wpisanie biologicznego ojca do aktu stanu cywilnego dziecka wymaga uzyskania orzeczenia sądu w wyniku pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. Alternatywnie można rozważyć zawarcie małżeństwa z matką dziecka, ponieważ zgodnie z art. 62 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko urodzone przed upływem 300 dni od zakończenia poprzedniego małżeństwa, lecz po zawarciu nowego, jest domyślnie uznawane za dziecko obecnego męża matki.
Jak sądowo ustalić ojcostwo?
Czasami zdarza się, że w akcie urodzenia dziecka figuruje mężczyzna, który w rzeczywistości nie jest jego ojcem.
Co zrobić w takiej sytuacji?
Żeby poprawić wpis w akcie urodzenia, trzeba „usunąć” nieprawidłowego ojca i wprowadzić właściwe dane. Można to zrobić sądownie, podejmując jedno z trzech działań:
Pozew o zaprzeczenie ojcostwa męża matki
Jeśli w akcie urodzenia jako ojciec widnieje mąż matki (lub były mąż, jeśli dziecko urodziło się w ciągu 300 dni od rozwodu lub separacji), można wnieść pozew o zaprzeczenie ojcostwa. Prawo domyślnie uznaje męża matki za ojca dziecka, ale jeśli to nie on jest biologicznym ojcem, sąd może „wymazać” jego dane z aktu urodzenia.
- Pozew o ustalenie ojcostwa biologicznego ojca
Jeśli ojcem dziecka jest inny mężczyzna, który współżył z matką w okresie, kiedy mogło dojść do poczęcia (tzw. okres koncepcyjny), ale jego nazwisko nie figuruje w akcie urodzenia, można złożyć pozew o ustalenie ojcostwa. Sąd, na podstawie dowodów, takich jak badania DNA, wpisze biologicznego ojca do aktu urodzenia.
- Pozew o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa
Zdarza się, że mężczyzna uzna ojcostwo dziecka, które nie jest jego. W takim przypadku można wnieść pozew o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Jeśli sąd potwierdzi, że uznanie było błędne, dane takiego ojca zostaną usunięte z aktu urodzenia.
Dlaczego to ważne?
Prawidłowe ustalenie ojcostwa ma znaczenie zarówno dla dziecka, jak i dla ojca. Chodzi o prawa i obowiązki, takie jak alimenty, dziedziczenie czy prawo do kontaktu. Każda z powyższych dróg prawnych pozwala na wprowadzenie zmian w dokumentach dziecka, tak aby odpowiadały rzeczywistości.
Jeśli zastanawiasz się, którą z tych opcji wybrać, możesz skontaktować się ze mną. Pomogę Ci przygotować odpowiednie dokumenty i przeprowadzę przez cały proces sądowy.
Kto może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie i ustalenie ojcostwa?
Sprawy dotyczące ojcostwa mogą być nieco skomplikowane, zwłaszcza jeśli chodzi o to, kto ma prawo wnieść pozew. Ważne jest, żeby wiedzieć, że biologiczny ojciec dziecka nie może samodzielnie wnieść pozwu o zaprzeczenie ojcostwa.
Kto może wnieść pozew o zaprzeczenie ojcostwa?
Pozew o zaprzeczenie ojcostwa, czyli kwestionowanie, że mąż matki (lub były mąż) jest ojcem dziecka, mogą wnieść następujące osoby:
- Mąż matki (lub były mąż, jeśli dziecko urodziło się w ciągu 300 dni od rozwodu),
- Matka dziecka,
- Dziecko – ale dopiero po osiągnięciu pełnoletności,
- Prokurator – w imieniu dziecka, matki lub męża, jeśli uzna, że jest to konieczne.
Co z biologicznym ojcem?
Jeśli dziecko zostało urodzone w małżeństwie, domyślnie za ojca uważa się męża matki. Aby biologiczny ojciec mógł zostać uznany za ojca w sensie prawnym, najpierw musi zostać „usunięte” domniemane ojcostwo męża matki.
Problem polega na tym, że biologiczny ojciec nie ma prawa do wniesienia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. Musi poczekać, aż zrobi to mąż matki, matka, dziecko lub prokurator.
W jakim terminie należy wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa?
W przypadku zaprzeczenia ojcostwa ważne są terminy, w których można złożyć pozew.
Oto jak to wygląda w praktyce:
- Mąż matki lub były mąż, który dowie się, że nie jest biologicznym ojcem dziecka, ma rok na złożenie pozwu od dnia, kiedy się o tym dowiedział. Jednak musi to zrobić najpóźniej przed osiągnięciem przez dziecko pełnoletności.
- Matka może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa męża (lub byłego męża) w takim samym terminie: rok od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko nie pochodzi od męża, ale nie później niż do dnia, w którym dziecko stanie się pełnoletnie.
- Dziecko może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa dopiero po ukończeniu 18 lat. Ma na to rok od momentu, w którym dowiedziało się, że mąż matki nie jest jego biologicznym ojcem.
- Prokurator działa na innych zasadach. Może złożyć pozew w każdym momencie, ale tylko dopóki dziecko żyje. Jeśli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, prokurator ma czas na złożenie pozwu do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby 18 lat. Jeśli dziecko zmarło po ukończeniu 18 lat, prokurator nie może już złożyć pozwu.
Każdy, kto chce złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa, musi trzymać się określonych terminów. Wyjątkiem jest prokurator, który ma więcej swobody, ale też musi działać w określonych ramach czasowych.
Ile kosztuje zaprzeczenie ojcostwa i jakie dokumenty będą potrzebne?
Jeśli chcesz złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa, musisz złożyć go do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby, którą pozywasz (lub jednej z tych osób, jeśli jest ich więcej).
Ile to kosztuje?
Opłata sądowa za złożenie pozwu wynosi 200 zł.
Jakie dokumenty będą Ci potrzebne?
Pozew musisz złożyć w 4 egzemplarzach:
- 1 egzemplarz dla sądu,
- 2 odpisy dla pozostałych stron,
- 1 odpis dla prokuratora.
Do pozwu dołącz:
- Odpis skrócony aktu urodzenia dziecka,
- Odpis skrócony aktu małżeństwa.
W pozwie musisz również napisać, kiedy dowiedziałeś się o tym, że nie jesteś ojcem dziecka.
Jakie dowody trzeba przedstawić?
W pozwie powinieneś zawrzeć wnioski dowodowe, które potwierdzą:
- Kiedy dowiedziałeś się o podstawie do złożenia pozwu,
- Że dziecko nie pochodzi od domniemanego ojca (czyli męża lub byłego męża matki).
Możesz np. wnosić o przeprowadzenie badania DNA albo przedstawić inne dokumenty czy zeznania świadków, które to potwierdzą.
Co napisać w pozwie o zaprzeczenie ojcostwa?
Jeśli składasz pozew o zaprzeczenie ojcostwa, ważne jest, abyś wskazał/a datę, kiedy dowiedziałeś/dowiedziałaś się, że dziecko nie pochodzi od domniemanego ojca. Sądy różnie podchodzą do braku takiego oświadczenia.
Niektóre traktują to jako brak formalny i wezwą do jego uzupełnienia, grożąc zwrotem pozwu, jeśli tego nie zrobisz. Inne sądy natomiast próbują uzupełnić ten brak w trakcie postępowania, np. poprzez przesłuchanie. Dlatego lepiej od razu podać tę informację, aby uniknąć dodatkowych komplikacji.
W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa sąd musi być w pełni przekonany, że dziecko nie pochodzi od domniemanego ojca. Nawet jeśli pozwany zgodzi się z pozwem, sąd nie może wydać wyroku tylko na tej podstawie.
Jeśli sąd wydaje wyrok zaoczny (gdy pozwany nie stawi się na rozprawie), przepisy nie pozwalają mu uznać Twoich twierdzeń za prawdziwe bez przeprowadzenia dowodów. Oznacza to, że sąd musi przeprowadzić dokładne postępowanie dowodowe, aby mieć pewność, że dziecko rzeczywiście nie pochodzi od domniemanego ojca.
W pozwie możesz wskazać różne dowody, które potwierdzą brak pokrewieństwa dziecka z domniemanym ojcem. Oto najczęściej stosowane:
Badania genetyczne (DNA)
Najbardziej wiarygodnym dowodem są badania DNA dziecka i domniemanego ojca. Pobranie próbki DNA od dziecka wymaga zgody matki lub samego dziecka, jeśli ukończyło 13 lat. Jeśli matka lub dziecko nie wyrażą zgody, można zwrócić się do sądu opiekuńczego o zgodę na przeprowadzenie badania.
- Badania grupy krwi
Możesz też wnioskować o badanie grupy krwi dziecka i ojca. Tutaj również, jeśli dziecko ukończyło 13 lat, potrzebna jest jego zgoda lub zgoda przedstawiciela ustawowego, jeśli jest młodsze.
- Inne dowody
Jeśli badania genetyczne lub grupy krwi są niemożliwe do przeprowadzenia, możesz przedstawić inne dowody:
Brak współżycia między domniemanym ojcem a matką dziecka w okresie koncepcyjnym (np. mężczyzna był w delegacji, za granicą lub w inny sposób nie miał kontaktu z matką). Dowód mogą stanowić dokumenty oraz zeznania świadków.
Korespondencja między matką a domniemanym ojcem, która może wskazywać, że nie było współżycia.
Dokumentacja medyczna i opinia biegłego – jeśli domniemany ojciec jest niepłodny lub ma problemy zdrowotne uniemożliwiające poczęcie dziecka.
Co zrobić, jeśli brakuje zgody na badania?
Jeśli matka dziecka lub dziecko odmawiają zgody na badania, możesz poprosić sąd opiekuńczy o wyrażenie zgody na ich przeprowadzenie.
W przypadku odmowy badań możesz też skorzystać z innych dowodów, aby udowodnić, że domniemany ojciec nie jest biologicznym ojcem dziecka.
Kto i w jakich okolicznościach może złożyć pozew o ustalenie ojcostwa?
Jeśli w akcie urodzenia dziecka jako ojciec jest wpisany mąż matki, nie możesz od razu złożyć pozwu o ustalenie ojcostwa biologicznego ojca. Najpierw trzeba przeprowadzić sprawę o zaprzeczenie ojcostwa męża matki. Problem polega na tym, że biologiczny ojciec nie może sam złożyć pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. Mogą to zrobić tylko mąż matki, matka, dziecko po osiągnięciu pełnoletności lub prokurator.
Co się dzieje, gdy ojcostwo zostało już uznane?
Dawniej pozew o ustalenie ojcostwa nie był możliwy, jeśli ktoś inny wcześniej uznał dziecko za swoje. Teraz prawo pozwala złożyć pozew o ustalenie ojcostwa nawet po tym, jak inny mężczyzna uznał dziecko. Jednak zanim sąd uzna biologicznego ojca, trzeba najpierw „unieważnić” wcześniejsze uznanie ojcostwa. Dopóki to się nie stanie, wyrok w sprawie ustalenia ojcostwa nie będzie miał skutków prawnych.
Jeśli natomiast już złożono pozew o ustalenie ojcostwa, późniejsze uznanie ojcostwa przez innego mężczyznę jest nieważne i nie ma żadnych skutków prawnych.
Kto może złożyć pozew o ustalenie ojcostwa?
Pozew o ustalenie ojcostwa mogą złożyć:
- Prokurator,
- Dziecko,
- Matka dziecka,
- Domniemany ojciec dziecka (biologiczny ojciec).
Każda z tych osób ma prawo domagać się ustalenia ojcostwa w sądzie, jeśli istnieją odpowiednie okoliczności.
W sprawach o ustalenie ojcostwa nie ma ograniczenia czasowego, jak to ma miejsce w przypadku zaprzeczenia ojcostwa. Pozew o ustalenie ojcostwa można złożyć w dowolnym momencie, dopóki dziecko nie ukończy 18 lat.
Po osiągnięciu pełnoletności pozew może złożyć już tylko dziecko lub prokurator.
Jeśli dziecko zmarło przed ukończeniem 18 lat, jego matka oraz domniemany ojciec mają prawo złożyć pozew o ustalenie ojcostwa do dnia, w którym dziecko skończyłoby 18 lat.
Koszty sądowe w sprawie o ustalenie ojcostwa
Jeśli składasz pozew o ustalenie ojcostwa, nie musisz martwić się o koszty sądowe. Zgodnie z przepisami, osoba dochodząca ustalenia ojcostwa jest zwolniona z opłat sądowych. Oznacza to, że:
- Nie płacisz za złożenie pozwu,
- Nie musisz wpłacać zaliczek na koszty dowodów, np. badań DNA.
Jednak uważaj! Jeśli sąd uzna, że Twój pozew jest oczywiście bezzasadny, może obciążyć Cię kosztami procesu.
Jak złożyć pozew o ustalenie ojcostwa?
Pozew o ustalenie ojcostwa składa się w czterech egzemplarzach do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby, którą pozywasz.
Egzemplarze rozdzielają się następująco:
Jeden dla sądu,
Jeden dla dziecka,
Jeden dla matki (jeśli pozwanym jest domniemany ojciec) lub dla domniemanego ojca (jeśli pozwanym jest matka),
Jeden dla prokuratora.
Jakie dowody do pozwu w sprawie ustalenia ojcostwa?
W pozwie musisz zawrzeć wnioski dowodowe, które pomogą ustalić, kto jest ojcem dziecka.
Zgodnie z prawem, jeśli udowodnisz, że miałeś/miałaś współżycie z matką dziecka w tzw. okresie koncepcyjnym (między 300 a 181 dniem przed narodzinami dziecka), sąd może domniemywać, że jesteś ojcem.
Jeśli jednak matka współżyła w tym samym czasie z innym mężczyzną, a z dowodów wynika, że to on bardziej prawdopodobnie jest ojcem, Twoje domniemanie może zostać obalone.
Standardowe wnioski dowodowe w takich sprawach to:
- Przesłuchanie stron – w sprawie współżycia w okresie koncepcyjnym,
- Korespondencja – jeśli możesz udowodnić współżycie na podstawie wiadomości,
- Badania genetyczne (DNA),
- Grupowe badanie krwi lub inne badania antropologiczne.
Te dowody mogą pomóc sądowi ustalić, kto jest biologicznym ojcem dziecka.
Co jeśli uznałem dziecko a ono nie jest moje?
Jeśli uznałeś dziecko, ale potem dowiedziałeś się, że nie jesteś jego biologicznym ojcem, musisz złożyć pozew o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.
Kto może złożyć taki pozew?
Oprócz Ciebie, pozew mogą złożyć:
- Matka dziecka,
- Dziecko (ale dopiero po osiągnięciu pełnoletności),
- Prokurator.
Terminy na złożenie pozwu o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa
Ty, jako mężczyzna, który uznał dziecko, masz rok od dnia, kiedy dowiedziałeś się, że dziecko nie jest Twoje.
Matka dziecka również ma rok od momentu, kiedy dowiedziała się, że mężczyzna, który uznał dziecko, nie jest biologicznym ojcem.
Dziecko ma rok na złożenie pozwu, ale dopiero po ukończeniu 18 lat, licząc od momentu, kiedy dowiedziało się, że mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem.
Prokurator może złożyć pozew w dowolnym czasie, dopóki dziecko żyje.
Składając pozew, musisz zapłacić stałą opłatę sądową w wysokości 200 zł.
Pozew należy złożyć w czterech egzemplarzach:
- Jeden dla sądu,
- Jeden dla dziecka,
- Jeden dla matki (lub ojca, jeśli pozew składa dziecko),
- Jeden dla prokuratora.
Pozew składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego.
Jakie dowody są potrzebne?
W pozwie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa musisz wskazać:
- Datę, kiedy dowiedziałeś/dowiedziałaś się, że dziecko nie jest Twoje, oraz dowód na to (np. przesłuchanie stron).
- Dowody potwierdzające, że nie jesteś biologicznym ojcem dziecka, takie jak:
- Badania genetyczne (DNA),
- Grupowe badanie krwi,
- Inne dokumenty lub opinie biegłych.
Czy badanie DNA jest obowiązkowe w sprawach o ojcostwo?
Polskie prawo rodzinne nie nakłada obowiązku przeprowadzenia badania DNA w sprawach o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa. Ani domniemany ojciec, ani dziecko (lub jego przedstawiciel) nie muszą zgadzać się na takie badanie.
Badanie DNA jest jednak uważane za najbardziej wiarygodny dowód w takich sprawach. Potwierdzają to wyroki Sądu Najwyższego, które wskazują, że sąd powinien je przeprowadzić, jeśli to możliwe. Co jednak zrobić, gdy jedna ze stron nie zgadza się na badanie?
Co się dzieje, gdy ktoś odmawia badania DNA?
Prawo nie pozwala zmusić nikogo do poddania się badaniu DNA. Jeśli jednak strona odmawia bez uzasadnienia, sąd może uznać, że wynik badania byłby zgodny z twierdzeniami strony przeciwnej. Daje mu to prawo art. 233 §2 Kodeksu postępowania cywilnego.
Odmowa a dobro dziecka
Jeśli rodzic odmawia zgody na badanie DNA dziecka, sąd może uznać, że działa to wbrew dobru dziecka.
Może to być argument za ograniczeniem władzy rodzicielskiej na podstawie art. 109 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Co mówi Europejski Trybunał Praw Człowieka?
Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że jeśli sąd nakazuje badanie DNA w sprawie o ojcostwo, nie narusza to prawa do prywatności (wyrok z 29 stycznia). Innymi słowy, taki nakaz jest zgodny z ochroną praw człowieka, jeśli ma na celu ustalenie prawdy w ważnej sprawie.
Kiedy Prokurator może wnieść pozew o zaprzeczenie, ustalenie oraz ubezskutecznienie uznania ojcostwa?
Prokurator ma prawo złożyć pozew w trzech rodzajach spraw związanych z ojcostwem:
- O zaprzeczenie ojcostwa,
- O ustalenie ojcostwa,
- O unieważnienie uznania ojcostwa (ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa).
Prokurator może działać w tych sprawach, gdy konieczna jest ochrona praw, np. biologicznego ojca dziecka, który sam nie może wnieść takich pozwów.
Prokurator włącza się również wtedy, gdy sąd musi rozstrzygnąć sprawę dotyczącą ojcostwa, ale nie może tego zrobić bez współdziałania z prokuratorem.
Dlaczego prokurator może pomóc?
Biologiczny ojciec dziecka nie ma prawa (tzw. legitymacji) do składania pozwów o zaprzeczenie ojcostwa męża matki ani do unieważnienia uznania ojcostwa przez innego mężczyznę. W takich przypadkach prokurator może złożyć pozew, aby chronić interesy prawne tych osób lub dziecka.
Prokurator nie jest ograniczony rocznym terminem na złożenie pozwu ani faktem, że dziecko osiągnęło pełnoletność.
Dzięki temu jego działania mogą być jedynym sposobem na uzyskanie ochrony prawnej, np. dla mężczyzny, który został błędnie wpisany jako ojciec w akcie urodzenia.
Kiedy prokurator wnosi pozew?
Prokurator może złożyć pozew, gdy uzna, że jest to konieczne dla ochrony interesu społecznego lub dobra dziecka. Te przesłanki są weryfikowane przez sąd, który bada, czy rzeczywiście dobro dziecka lub interes społeczny wymagały wytoczenia sprawy przez prokuratora.
Jak potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2019 roku (V CSK 471/18), sąd analizuje, czy działania prokuratora były uzasadnione, np. czy służyły ochronie praw dziecka lub innych osób zaangażowanych w sprawę.
Trzeba pamiętać, że zaprzeczenie ojcostwa nie zawsze będzie dobre dla dziecka ani zgodne z interesem społecznym. Może się tak zdarzyć, gdy np. w wyniku zaprzeczenia ojcostwa dziecko straciłoby jedynego prawnego opiekuna. Można też zastanawiać się, czy jest to korzystne, gdy między mężem matki a dzieckiem powstała silna więź, a zaprzeczenie ojcostwa wynika tylko z konfliktu między rodzicami o opiekę czy władzę rodzicielską.
Dlatego prokurator, zanim zdecyduje się złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie ojcostwa lub unieważnienie uznania ojcostwa, powinien dokładnie przeanalizować wszystkie okoliczności. Musi ocenić, czy złożenie pozwu będzie zgodne z dobrem dziecka i interesem społecznym.
Co to oznacza?
Prokurator ma szerokie możliwości działania w sprawach o ojcostwo, co pozwala na naprawienie sytuacji prawnych, które byłyby trudne do rozwiązania dla innych stron. Działania prokuratora są niezależne, ale podlegają ocenie sądu, który sprawdza, czy były zgodne z interesem społecznym i dobrem dziecka.
Jak zainicjować działanie prokuratora?
Prokurator sam decyduje, czy złoży pozew o zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie ojcostwa lub unieważnienie uznania ojcostwa. Jednak jeśli chcesz, aby prokurator zajął się Twoją sprawą, możesz złożyć do niego wniosek.
Co powinien zawierać wniosek?
Wniosek powinien być jasny i konkretny. Napisz w nim:
- Opis sytuacji – wyjaśnij, dlaczego uważasz, że wpis w akcie urodzenia jest nieprawidłowy.
- Motywację i uzasadnienie – wyjaśnij, dlaczego interwencja prokuratora leży w interesie społecznym i dlaczego jest zgodna z dobrem dziecka.
Pamiętaj, że prokurator działa tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy wymaga tego dobro dziecka lub interes społeczny. Nie zajmie się każdą sprawą, w której w akcie urodzenia wpisana jest niewłaściwa osoba.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek należy złożyć do prokuratury rejonowej, która jest właściwa do zajęcia się taką sprawą. Prokurator tej prokuratury zdecyduje, czy podjąć działania i złożyć pozew w Twoim imieniu.
To rozwiązanie jest swoistym „wentylem bezpieczeństwa” – prokurator może pomóc tam, gdzie inne osoby nie mają prawa złożyć pozwu lub gdy sprawa jest zbyt skomplikowana, by załatwić ją bez jego wsparcia.
Domniemanie ojcostwa – podsumowanie
Podsumowując, życie potrafi pisać różne scenariusze, a sprawy związane z ojcostwem mogą być skomplikowane.
Prawo zakłada, że ojcem dziecka urodzonego w małżeństwie jest mąż matki, ale rzeczywistość bywa inna.
Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, ważne jest, żeby wiedzieć, jakie masz opcje i co możesz zrobić.
Pamiętaj, że to, co najważniejsze, to dobro dziecka i jasne uporządkowanie sytuacji prawnej, by uniknąć nieporozumień w przyszłości.
Jeśli masz pytania napisz lub zadzwoń do mnie😊
Kinga Stanikowska-Jóźwiak
radca prawny
Zdjęcie: Marcin Jozwiak, Kelly Sikkema, Michal Bar Haim, Priscilla Du Preez
***
Czy koszty mieszkania będą przez sąd uwzględnione w alimentach na dziecko?
Czy Sąd uwzględni koszty mieszkania w alimentach na dziecko?
Koszty mieszkania to zazwyczaj (CHOĆ UWAGA NIE ZAWSZE TAK JEST!) istotna część wydatków, które ponosi rodzic opiekujący się dzieckiem.
Zapewnienie dziecku odpowiednich warunków do życia, takich jak przestrzeń do spania, nauki i zabawy, zwykle oznacza wyższe koszty niż w przypadku mieszkania dla jednej osoby [Czytaj dalej…]
